MARMUR – król starożytności

Termin marmur wywodzi się z greckiego marmarein, tzn. błyszczeć się. To była jedna z podstawowych właściwości słynnych antycznych marmurów. Nazwa marmur przeszła do języka czeskiego od łacińskiego marmoru poprzez przesunięcie głosek.

Powstanie i skład

Znaczenie terminu marmur jest rzeczą złożoną, w terminologii technicznej oznacza wszystkie nadające się do polerowania wapienie i dolomity, zarówno krystaliczne, jak i osadowe. W terminologii petrograficznej oznacza metamorfit, którego skład odpowiada wapieniu krystalicznemu lub dolomitowi. Kamieniarze określają marmurem każdą wypolerowaną skałę.

Zgodnie z ich pochodzeniem, marmury są zarówno osadowe, jak i przekształcone. W obu przypadkach mają jednak wspólne (morskie) pochodzenie, ponieważ marmury metamorficzne powstały w wyniku metamorfozy kontaktowej lub regionalnej. Marmury są masywne i warstwowe, stałe i popękane lub pomarszczone, mogą mieć różnorodną kolorystykę, co jest spowodowane rozproszeniem minerałów w masie mikrytycznej. Są marmury o barwie od czystej bieli, poprzez różne ochry (limonit), odcienie czerwieni (hematyt), zielonkawe (amfibole, serpentyny) czy niebieskawe, aż po całkowicie czarne (bitum). Marmur może być jednobarwny lub bogato wzorzysty z różnymi słojami, smugami lub paskami.

Materiał budowlany i rzeźbiarski

Marmur był używany od czasów starożytnych jako materiał dekoracyjny, budowlany i rzeźbiarski. W starożytności marmur był szeroko stosowany do rzeźb, które pierwotnie były malowane bardzo kolorowo. Ale czas pozbawił rzeźb koloru, więc przez bardzo długi czas zakładano, że rzeźby były zawsze białe. Do budowy słynnego Partenonu i ateńskiej propyli użyto białego marmuru pochodzącego z okolic Aten. Najbardziej znaną rzeźbą wszechczasów jest Dawid – Michała Anioła, wyrzeźbiony z białego marmuru z Carrary. Inne znane marmurowe rzeźby to Pocałunek – rzeźba Auguste Rodina, Dziewczyna przed kąpielą Jana Štursy i Ekstaza św. Teresy z Ávila – Giovanni Lorenzo Berniniego.

Marmury na naszym terytorium

Marmury są używane na naszym terytorium od czasów prehistorycznych. Dowodem na to są znaleziska w kilku małych kamieniołomach na Bílým kamieniu koło Sázavy, gdzie przedmioty dekoracyjne, takie jak bransoletki i koraliki, były już w neolicie wykonane z białego marmuru. Chodzi o jedne z najstarszych takich kamieniołomów w całej Europie. W architekturze i rzeźbie zaczęto marmury wykorzystywać w naszym kraju znacznie później. Prawdopodobnie najstarszym znanym zachowanym przykładem zastosowania marmuru są pozostałości wzorzystych kafli z XIII wieku w pozostałościach bazyliki w podziemiach katedry św. Vita w Pradze. Główny rozwój wydobycia i obróbki marmuru w naszych krajach nastąpił prawdopodobnie po przybyciu w 1534 r. włoskich budowniczych i kamieniarzy, którzy ze swojego kraju, oprócz nowego stylu renesansowego, przywieźli także doświadczenie z wydobyciem i obróbką marmuru. W ten sposób stworzono warunki do znacznego rozwoju stosowania marmurów, w szczególności w dekorowaniu kościołów i klasztorów, nawet w późniejszym okresie baroku. Kolejna ważna era wykorzystania naszych marmurów przypada na drugą połowę XIX wieku, kiedy zaczęto je na szerszą skalę wykorzystywać w budynkach publicznych, po raz pierwszy w Teatrze Narodowym. Wykorzystanie naszych marmurów osiągnęło szczyt w latach 20. i 30. XX wieku, kiedy rozwijało się stare i tworzyło nowe kamieniołomy marmurowe. I wtedy marmury odnalazły szerokie zastosowanie w budownictwie publicznym i prywatnym, a także w rzeźbie. Po II wojnie światowej nasz przemysł marmurowy starał się nawiązać do swojego poziomu przedwojennego, ale mimo niewątpliwych sukcesów, nie udało mu się tego osiągnąć.

Źródło: Lomy a těžba