Śladem kamieniarzy na Říčansku

Rozwój kamieniarstwa w regionie położonym na wschód od miejscowości Říčany odnotowano od połowy XIX wieku. Do tego czasu ludzie obrabiali kamień luźno rozrzucony w przyrodzie i używali go do budowy dróg i mieszkań. W dalszej kolejności pojawiła się potrzeba założenia kamieniołomów, które w dużej mierze zachowały się do dzisiejszych czasów a są położone wokół miejscowości Svojetic, Srbín, Tehovec, Louňovice, Žernovki lub Babice. Niektóre z nich są to kamieniołomy typu ścianowego, ale z większej części są to kamieniołomy jamowe. W XX wieku wczasowicze oraz miejscowi wykorzystywali je na kąpiele. Po Rewolucji Aksamitnej w 1989 r. większość z nich należała już do prywatnych właścicieli. Jedynym czynnym kamieniołomem jest kamieniołom Horka w Żernowce (wymieniony w części 2), który będzie pierwszym przystankiem naszej wycieczki.

Granit biotytowy, nazywany przez kamieniarzy granitem Říčanskim, był i nadal często jest używany jako kamień dekoracyjny i budowlany, o czym świadczy wspaniały pseudogotycki budynek kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Mukařovie z końca XIX wieku (część 3). O życiu i pracy kamieniarzy w tym regionie opowiada ścieżka dydaktyczna „Śladami kamieniarzy”, której trasa mierzy 25 km długości i zostaje z 13 przystanków. Pierwszym z nich jest skansen Louňovice, o którym opowiemy w części 4 (część 4), następny przystanek to Kaménka (część 5), skąd pochodzi jeden z kamieni węgielnych Teatru Narodowego w Pradze. W pobliżu Kaménki znajduje się stacja monitoringowa dorzecza Lesní potok (część 6). Ostatnim miejscem, które odwiedzimy, to położony około 10 km od Louňovic, cmentarz w Aldašínie koło Jevan, gdzie możemy zobaczyć nagrobki z różnych rodzajów skał, różnie obrobionych i przypomnimy sobie kilka ważnych osób, które tutaj znalazły miejsce ostatniego spoczynku.

Wspomnienia o Františku V. Holubie

Wędrując śladami kamieniarzy granitu z Říčan, nie można zapomnieć o naszym koledze Františku V. Holubie. Urodził się 25 października 1949 r. w Pisku. Studiował na Katedrze Petrografii na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Karola w Pradze, a studia ukończył w 1973 r. Po obronie pracy dyplomowej „Inkluzje w Durbachitach i niektóre zagadnienia związane z genezą skał Durbachitu”, pracował na Wydziale Nauk, od 1974 r. jako asystent, a następnie jako wykładowca i profesor nadzwyczajny na Wydziale Petrologii, a później w Instytucie Petrologii i Geologii Strukturalnej.

Na początku zajmował się badaniami durbachitów typu „Čertovo břemeno” w środkowo-czeskim kompleksie plutonicznym, a jego zainteresowania stopniowo rozszerzały się na inne ciała melanokratycznych granitoidów o zwiększonej zawartości potasu, znajdujących się w południowej części krystalicznego kompleksu masywu czeskiego, ksenolitów i żył im towarzyszących (magmatyzm lamproidowy). Wyniki jego ukończonej pracy dyplomowej opublikowano w renomowanym „Tschermaks mineralogische und petrographische Mitteilungen” we Wiedniu. Zwrócono również uwagę na wspólne badania z V. Žežulkową na temat względnego wieku inwazyjnych skał Plutonu środkowoczeskiego w regionie Zvíkov, tj. w południowej części kompleksu plutonicznego w środkowych Czechach, prowadzone w oparciu o obserwacje skalnych odsłonięć w pobliżu zbiornika Orlík nad Wełtawą. które pokazały, że związki te są bardziej złożone niż wcześniej sądzono. W późniejszym czasie František V. Holub zajmował się syntezą Środkowo-czeskiego kompleksu plutonicznego i magmatyzmem Moldanubianum, skałami ultra-potasowymi w podłożu Czeskiej Kotliny Kredowej, skałami neowulkanicznymi na Wyżynie Czeskiej i Górach Doupowskich oraz magmatytami w pozostałych częściach Czeskiego masywu. Badał skały wulkaniczne w różnych środowiskach geotektonicznych, takich jak Nikaragua i Wyspa Jamesa Rossa na Antarktydzie. František V. Holub był członkiem Czechosłowackiego Towarzystwa Mineralogii i Geologii, a następnie Czeskiego Towarzystwa Geologicznego. Zmarł 20 lipca 2015 r. w Pradze.

Dla Świata kamienia dostarczone przez autorów:
Barbora Dudíková Schulmannová, Vojtěch Janoušek, Tomáš Navrátil,
Václav Rybařík i Pavel Vlašímský
Fotografia: V. Janoušek 2010