Kamieniołom Horní Dvorce

Kamieniołom Horní Dvorce znajduje się w północno-zachodniej części katastralnego obszaru gminy Horní Dvorce w województwie południowo-czeskim. Głównym rodzajem skały jest tutaj drobno aż średnioziarnisty granit typu „Mrákotín”. Skała znajduje się pod pokrywą, którą reprezentują tu gliny piaszczysto-gliniaste, piaski gliniaste i gruz gliniasty. Granit jest wydobywany w sposób blokowy, wyłącznie na potrzeby produkcji kamienia gruboziarnistego i szlachetnego przy wyużyciu procesu naturalnego oddzielania się skał.

Złoże Horní Dvorce jest pod względem przestrzennym i genetycznym częścią dużego masywu skał granitoidowych zwanego plutonem centralnym. Złoże znajduje się na zachodnim krańcu tego plutonu i składa się z granitu o dwóch mikach, który jest głównie średnioziarnisty aż gruboziarnisty.

Tekstura skały jest dookólna, tworzy strukturę porfirową. W pobliżu wsi Horní Dvorce ziarnistość skały ulega znacznym zmianom, wyraźnie sie zmniejsza oraz dochodzi do zaniku fenokryształów.

Występują dwie podstawowe facje – granit szaro-brązowy aż do odcienia żółtawego oraz granit szary z niebieskawym odcieniem. Złoże zawiera zarówno duże jak i małe elementy tektoniczne. W niektórych częściach kamieniołomu spotykamy się ze znacznym wzrostem częstotliwości jednego kierunku pęknięć – tak zwanych stref zgniecionych. Skała w tych strefach nie ma praktycznie żadnego zastosowania w produkcji kamienia.

Dostępność zapasów jest wystarczająca do eksploatacji. W obecnych warunkach szacuje się okres eksploatacji złoża do około roku 2029. Prace przygotowawcze są przeprowadzane bezpośrednio przed właściwymi operacjami wydobywczymi. Zasadniczo jest to tworzenie otwartych obszarów masywu skalnego, w celu wydobycia surowca na potrzeby klasycznej produkcji surowca kamiennego.

Kruszenie skały przeprowadza się za pomocą materiałów wybuchowych z opóźnionym zapłonem głównie czarnym prochem. Tworzenie obszarów otwartych, tzn.właściwe prace przygotowawcze do eksploatacji, są realizowane na złożu poprzez tzw. „wydrążenie wyrobiska” przy użyciu skalnych materiałów wybuchowych. Podczas prac eksploatacyjnych struktura tektoniczna masywu skalnego jest wykorzystywana w maksymalnym stopniu, tak aby sztuczne tworzenie kolejnych stopni dostępności było minimalne. Wydobycie odbywa się na trzech poziomach, których wysokość nie przekracza 10 m, bloki są kolejno wydobywane od góry do dołu według naturalnego systemu bloków i łączenia. 

Kolejność wydobywania kolejnych warstw  i procedura prac wydobywczych na poszczególnych poziomach odbywa się generalnie z kierunku południowego na północny. Jednak ten ogólny kierunek prac nie jest w niektórych przypadkach ściśle przestrzegany, ponieważ szczegółowy kierunek procesu jest dany i ograniczony lokalną strukturą tektoniczną masywu skalnego. Właściwe operacje wydobywcze są przeprowadzane przede wszystkim za pomocą prac strzelniczych przy użyciu materiałów wybuchowych z opóźnionym zapłonem. Obecny asortyment składa się z produktów surowca kamiennego. Surowcem jest „Mrákotínský granit” w kolorze szarym, żółtawym i żółto-szarym (pasemka). Program produkcji jest podzielony na kilka grup. Chodzi przede wszystkim o program budowy dróg, produkcję surowca kamiennego,produkcję budynków technicznych, produkcję surowca kamiennego dla innych budowli oraz wydobycie bloków granitowych przeznaczonych do dalszej obróbki.

Dla Świata kamienia dostarczone przez autorów:
Ing. Martin Štrejbar, Ph.D., doc. Ing. Milan Mikoláš, Ph.D., Ing. Petra Gernová
Fotografia: Ing. Martin Štrejbar, Ph.D.