TUMLIN – ODCIENIE CZERWIENI
Kolorystyka piaskowców tumlińskich jest ewenementem na skalę światową, niepowtarzalnym w żadnym regionie. Piaskowiec Tumlin nie ma zamiennika, nie można go zastąpić innym kamieniem. Wynika to ze specyficznego warstwowania tego kamienia oraz jego barwy: od ciemnej, czerwono-wiśniowej przez różne odcienie czerwono-rdzawe po bardzo jasną barwę ceglasto-żółtawą.
Kopalnia piaskowca Tumlin-Gród jest jednym z najstarszych kamieniołomów na Kielecczyźnie. Pierwsze wzmianki o wydobyciu czerwonego kamienia z Góry Grodowej pochodzą z 1420 roku. Obecny kamieniołom jest użytkowany od 1906 roku i nadal wydobywa się tu kamień metodami tradycyjnymi, bez użycia materiałów wybuchowych.
Był i jest popularnym materiałem budulcowym i ozdobnym, również eksportowym, na elementy fasad: gzymsy, frontony, odrzwia, schody, a także chodniki i zabytkowe ulice. Można spotkać w wielu budynkach Świętokrzyskiego – m. in. Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach, bazylika katedralna w Kielcach, klasztor na Karczówce, Kościół w Tumlinie, elewacje budynków mieszkalno-handlowych w Kielcach przy ulicach Wesołej i Leonarda. W całym regionie można spotkać zabytkowe pomnik i miejsca pamięci. Spotkać go można także na posadzce Bazyliki Franciszkańskiej w Krakowie, na elewacji MSZ w Warszawie i na chodniku przy kościele św. Szczepana w Krakowie. Regionalnie jest bardzo chętnie używany w małej architekturze na prywatnych posesjach.
Piaskowiec Tumlin-Gród bardzo dobrze się łupie, umożliwia uzyskanie pełnego asortymentu elementów łupanych kamiennych. Wynika to właśnie z jego warstwowości. Dzikówka o grubości 2 cm nie jest trudna do osiągnięcia przez wprawnego kamieniarza. Dodatkowo powierzchnia łupana bywa na tyle gładka, że może być używana jako wykładzina powierzchni płaskich bez dodatkowej obróbki. Nie ma skłonności do rozwarstwiania się. Jest powszechnie używany do zastosowań zewnętrznych: kostka, krawężniki, płyty chodnikowe, okładziny ścian (cięte i łupane), kamienie murowe. Nie ma tendencji do wypłukiwania koloru i barwienia sąsiadujących z nim elementów.
Mimo wyraźnego warstwowania jego struktura jest jednolita, wręcz monolityczna – drobno- i średnioziarnista, zbita, o spoiwie krzemionkowo-żelazisto-ilastym. Warto jednak zauważyć, że w zależności od barwy wykazuje pewne różnice w cechach fizykomechanicznych.
Dlatego w tabeli obok podano wyniki uzyskane dla próbek o różnej barwie – pierwszy wynik opisuje piaskowiec o ciemniejszej barwie.
W obróbce nie jest kłopotliwy. Nie zdarzają się ukryte wady – nie spotyka się kawern. Jak w każdym piaskowcu warto zwracać uwagę, by cięcie odbywało się po warstwach. Pozwala to zachować lepsze parametry gotowych elementów oraz ładniejszy ich wygląd – cięcie w poprzek warstw mocno uwidacznia warstwowanie.
W obróbce ręcznej jest łatwy i wdzięczny, ale rzadko jest stosowany jako materiał rzeźbiarski z powodu zmienności kolorystycznej. Mimo to znajduje swoich zwolenników i można go spotkać na wielu nekropoliach oraz w budownictwie sakralnym. Przykładowo w roku 2019 wykonano z niego stacje Drogi Krzyżowej w Prudniku.
Wytrzymuje bardzo wysokie temperatury. Był wykorzystywany do wykonywania elementów okładzin pieców hutniczych – współczesnych i historycznych. Wykonywano z niego również okładziny kwasoodporne oraz koła młyńskie.
Mimo swojego zróżnicowania kolorystycznego kamienie utrzymują jednolitą tonację barwną. Dzięki temu ułożone obok siebie, na przykład na elewacji budynku, doskonale pasują do siebie i wizualnie dobrze współgrają.
Dane fizykomechaniczne:
Gęstość objęt.: 2410 / 2220 kg/m3
Porowatość: 8,71 / 15,59%
Nasiąkliwość: 2,2 / 3,9%
Wytrzymałość na ściskanie:
– w stanie suchym 128 / 69 MPa
– nasycony wodą 91 / 46 MPa
Ścieralność na tarczy Boehmego 0,41 / 0,78 cm
Opis
– barwa od ciemnoczerwono-wiśniowej po jasnoceglasty
– drobno- i średnioziarnisty
– twardy, mrozoodporny
Cechy wyróżniające
– widoczne warstwowanie
– brak zamienników
– jednorodny ton barwy mimo różnorodności kolorystycznej
– bardzo rzadkie wady struktury
Źródło: Kurier kamieniarski
Autor: Kurier Kamieniarski | Data: wtorek, 17 listopada 2020
