Restauracja i rekonstrukcja rzeźbiarska posągu Austrii z pomnika Baterii Umarłych – część 2
W dniu 24 lipca 2012 roku pomnik Austrii został rozebrany w celu odrestaurowania.
Najpierw usunięto złącza między pomnikiem a posągiem, a następnie przystąpiono do demontażu za pomocą dźwigu. Po opuszczeniu posągu na ziemię i przechyleniu, zgodnie z prognozą ze wstępnych badań konserwatorskich, odłamała się ręka i głowa w rejonie pęknięcia na poziomie barku. Zabezpieczono fragmenty i odłamki, a posąg przewieziono na miejsce renowacji. Pobrano próbki do badań laboratoryjnych (w celu określenia zawartości soli rozpuszczalnych w wodzie oraz technologii obróbki powierzchni lub zabiegów wtórnych), przeprowadzono testy czyszczenia i szczegółowo określono stan uszkodzenia. Stwierdzono, że statyka posągu nie została naruszona. Poważnym problemem był jednak wtórnie dodany fragment do zniszczonej prawej ręki z wieńcem laurowym, który był w stanie ruiny.
Skorodowana żelazna szpilka osadzona w masie dłoni i częściowo w korpusie posągu, w połączeniu z wcześniejszymi, kiepskiej jakości zabiegami konserwatorskimi, spowodowała rozerwanie głowy i części ramion. Stwierdzono, że rdzeń dłoni wykonany jest z drewna, a powierzchnia jest pokryta żywicą syntetyczną wypełnioną piaskiem i wzmocnioną tkaniną laminującą. Drewniany rdzeń był całkowicie spróchniały, a zapadnięcie się fragmentu ręki było tylko kwestią czasu. Masa ramienia uległa zniszczeniu stanowiąc dużą liczbę fragmentów sklejonych cementem. Dopiero po starannym oczyszczeniu powierzchni posągu można było zidentyfikować fragmenty oryginalnej masy, wykryć ubytki autentycznej materii i odróżnić pierwotną masę kamienną piaskowca od wtórnych ingerencji. Stwierdzono, że prawie cała figura, łącznie z głową, była umacniana za pomocą wtórnych uszczelniaczy.
Na podstawie oceny wyników badań laboratoryjnych i restauracyjnych, które ujawniły te nowe, bardzo poważne odkrycia, dokonano ponownej oceny obecnego planu odtworzenia we współpracy z przedstawicielami Narodowego Instytutu Dziedzictwa (po czesku NPÚ – Národní památkový ústav). Stan dzieła został uznany za awaryjny. Rzeźbiarskie i estetyczne walory dzieła ucierpiały zarówno w wyniku biologiczno-chemicznej korozji materiału kamiennego, ale przede wszystkim w wyniku mechanicznego zniszczenia i stosunkowo mało czułych zabiegów wtórnej renowacji. Spajanie całej powierzchni rzeźby wtórnymi uszczelniaczami znacznie uszkodziło posąg. Spowodowało to pogorszenie autentyczności dzieła, ale także znaczną korozję pierwotnej masy kamiennej. Stwierdzono, że ze względu na rozległość zaistniałych zniszczeń nie da się skutecznie odrestaurować posągu i zagwarantować jego długotrwałego istnienia w warunkach zewnątrznych. W związku z tym należało ponownie rozważyć obecny plan odbudowy i ustalić zupełnie inną strategię odbudowy. Zdecydowano, że najrozsądniejszym rozwiązaniem będzie odtworzenie w galerii oryginalnej Austrii i wykonanie idealnej kopii piaskowca hořickiego do pomnika Bateria Zmarłych. Przez restaurację galerii rozumiemy pełne szacunku podejście do odrestaurowanego dzieła, w którym dołoży się maksymalnych starań aby odtwoorzyć jego oryginalny wygląd. W naszym przypadku oznaczało to pozbawienie posągu wszelkich wtórnych uszczelniaczy i akcesoriów oraz pozostawienie dzieła w jego skręconej, autentycznej formie.
Aby jak najdokładniej zrekonstruować rzeźbę Austrii, zdecydowano się na zastosowanie nowoczesnej technologii skanowania 3D i obróbki na stanowisku zrobotyzowanym w Średniej Przemysłowej Szkole Rzeźby i Kamieniarstwa (SPŠKS) w Hořicach v Podkrkonoší.
Źródło: Lomy a těžba
